A lingua esperta de Yolanda Castaño

 Unha entrevista é o xénero máis lindo e máis tenso do mundo, con permiso da reportaxe. É cousa de dous. Tamén unha especie de encerrona para quen aspira a retratar a alguén ante os outros nunha lectura exprés, pois son as que moven as follas dun periódico.
Reteño aquí algo, moi pouco, de canto oín e vin,... quen non pode ver as palabras que amosan o que son!, en máis de hora e media de café coa poeta Yolanda Castaño. Coa Segunda Lingua conseguíu un novo premio. O libro naceu dunha inspiración que lle foi enchendo os petos a Yolanda de «papelitos», que xuntou e fixo obra un agosto á beira do mar en Málaga. Desa casa de amigas que o azar trocou en residencia de autora vén, dende o sur ao Norte en punto, A Segunda Lingua. É unha obra na que Yolanda Castaño espreme a lingua, as linguas que baten unhas coas outras, que ás veces se chiscan o ollo -ou unha fricativa velar-, e ás veces se abrazan case sen palabras. "Todos os abrazos son traducións", advirte a autora neste poemario irónico, erótico, metalingüístico e saboroso como a lingua. Como a lingua que falas contigo, con todo o que ela sabe, e conta e non conta, de ti.

 Vai o texto da entrevista que foi conversa moito máis longa, clara e cómplice...

ANA ABELENDA | As palabras preferidas de Yolanda Castaño (Santiago, 1977) «son as que saen da boca». O sentido do gusto admite varias lecturas no caso da poeta, neta de modista, que máis que nos ollos o atopa na lingua. Gústalle comer moito máis que cociñar. Non terá man para caldeiradas, pero é quen de mirar un linguado en fite. «As cousas menos lindas poden revelar significados», advirte. Un linguado, a dieta, o coche ou o Teleprompter habitan A Segunda Lingua, poemario co que a autora acadou o Premio da Fundación Novacaixagalicia 2013. «A Segunda Lingua é a lingua dos outros», aclara, un libro que nace da conxunción de varias circunstancias. Unha delas, un erro médico que fixo que a poeta estivese dous meses con media lingua anestesiada.
—«A Segunda Lingua» é tamén a propia, ¿non?
 —Claro. Pensa no contestador que di: «Si quiere que le atienda en castellano pulse uno, si quiere que le atienda en gallego pulse dos...». En Galicia o galego é o dous. E a cousa segue así, pulsas o dous e escoitas: «Le atiende Mari Carmen, ¿en qué puedo ayudarle? ¡Verídico!
—A realidade é difícil. ¿Como é a poesía?
—Caprichosa. Eu podo pasar anos enteiros sen escribir poesía e de pronto verme como un cadeliño á súa porta. O que me fascina é que ela de repente me diga «¡Agora!, non te deixo marchar». Hai algo que chaman inspiración ou disposición. Son eses momentos nos que estás esponxa. Eu sentín que tiña ideas, ideas, ideas. Apuntábaas en papelitos, no que tiña a man, nunha libretiña, no móbil.
—Pero un poema non son ocorrencias soltas. Require máis, ¿un cuarto propio?
—Un traballo de composición, obviamente. Un cuarto propio. Poder desfacerte do que che ocupa ou che distrae a diario. Eu neste caso non conseguín unha residencia, pero en maio do 2013 estiven no Festival de Poesía de Málaga. Alí unha amiga poeta e a súa parella dixéronme: «Imos deixar a casa baleira todo o mes de agosto, ¡vente!». Unha casa unifamiliar a tres minutos da praia. ¡O ceo! Elas marcharon, deixaron unhas chaves e dixéronme como se poñía a Thermomix. É que eu  son moi mala cociñando…
—¿Non lle dá a paciencia?
—Non sinto curiosidade polo proceso. ¡Só quero comer! Díxenme: se gaño algo con este libro, compro a Thermomix [risos].
—¿Recluíuse todo un mes no cuarto propio da creación?
—Ese agosto non saín das dúas mazás nas que estaba a casa e o supermercado. Só comín, durmín, fixen de comer, fun á praia e escribín. Cando ía rematando o libro, era unha sensación de tal euforia que cruzaba a carretera sen mirar. A produtividade foi moi alta. 
—¿O título é un chisco intencionado ao «Segundo sexo»?
—Atopeino o último día. O segundo sexo por suposto, pero hai moitas cousas...
—Na obra, poeta e palabra manteñen unha relación altamente erótica. Recorda a Ángel González: «Escribir un poema se parece a un orgasmo». ¿É así?
—Si. Isto está tamén na poesía de María Xosé Queizán.
—¿Que apoios bota en falta como escritora?
—En Galicia non hai un recoñecemento da produción literaria como tal. ¿Quen axuda a produción literaria? Aquí todas as axudas que hai para un libro son a posteriori.
—¿Hai cousas que non se deben contar?
—Todo depende do como. O como é a arte.
—¿Pode vivir sen escribir?
—Penso que non; escribir é o mellor que podo facer co meu tempo. O único patrimonio que podemos ter os poetas é un novo título. Eu débome á escrita. Cando a poesía chama por min… Si tú me dices ven lo dejo todo.
—Hai un sorriso moi cómplice neste poemario.
—É un libro máis reconciliado. Está escrito dende unha maior placidez.
—Pero é violentamente pasional ás veces…
—É un libro que xoga con lume, escribilo foi case como ter un monstro entre as mans... Pero si, volve o desexo.
—«Cando falamos acabamos manchados de linguaxe», escribe. ¿Que facemos?
—Desouvir a linguaxe, todos os ecos. Na poesía a linguaxe faise ouvidos xordos a si mesma. As palabras amplían os seu círculo de amizades.
—Nesta obra escribe tamén sobre as cousas que non se din. ¿Canto achegan?
—A poesía é un pacto entre o que se di e o que se cala.

Máis sobre Yolanda Castaño en La Voz de Galicia e El Pie en la Marea:

http://elpieenlamarea.blogspot.com.es/2014/03/entrevista-yolanda-castano.html

http://elpieenlamarea.blogspot.com.es/2013/09/fogar-de-poesia.html